برای توسعه برنامه های به نژادی برنج هیبرید، طبقه بندی صحیح لاین های والدینی در میان گروه های هتروتیک امری ضروری است و می تواند به به نژادگر در پیش بینی عملکرد هیبریدهای F1 و گزینش والدین مناسب کمک شایانی نماید. از این رو در این تحقیق، فواصل ژنتیکی 20 لاین والدینی و 40 لاین نرعقیم برنج با استفاده از صفات مورفولوژی، گلچه ای و گرده شناسی مورد ارزیابی قرار گرفتند. گروه بندی افراد نشان داد که لاین های نرعقیم ندا در زیر شاخه اول و لاین های نرعقیم نعمت نیز با یکدیگر در زیر شاخه دوم از گروه اول قرار دارند. لاین های نرعقیم دشت A (دشت × IR68899A)، خزر A، حسنی A، گرده A، سنگ طارم A، شصتک محمدی A و نگهدارنده آن ها نیز هر کدام به طور جداگانه در یک گروه قرار گرفتند بنابراین مشخص می شود که این لاین ها نیز بعد از چندین نسل تلاقی برگشتی به خلوص بالایی رسیده اند. از نتایج این تحقیق می توان جهت انتخاب لاین های نرعقیم مطلوب و به کارگیری در برنامه تولید برنج هیبرید به منظور یافتن نتاج با عملکرد بالا استفاده نمود.

در سالهای اخیر برای تسریع و افزایش کارایی اصلاح بر استفاده از نشانگرهای مولکولی تاکید زیادی شده است. در مطالعه حاضر، تنوع ژنتیکی 12 ژنوتیپ جو با استفاده از نشانگرهای DNA بررسی شد. قطعات چند شکلی بوسیله 7 پرایمر اختیاری 10 نوکلئوتیدی ازمیان 40 پرایمر تولید شدند و با استفاده از نرم افزارهای NTSYS و SPSS و با استفاده از ضریب تشابه Dice مبتنی بر UPGMA آنالیز شد و برای مطالعه و بررسی قدرت بالقوه تظاهر هیبرید تولید شده از مواد والدی استفاده گردید. صفاتی مانند محور زیر سنبله، طول سنبله، طول پدانکل، طول ریشک، تعداد پنجه عقیم، تعداد پنجه بارور، بیوماس (وزن زی توده)، عملکرد سنبله اصلی، دانه در سنبله، عملکرد کل و وزن 100 دانه در مزرعه اندازه گیری و هتروزیس آنها محاسبه شد. نتایج آزمایشات نشان داد که 12 ژنوتیپ جو در چند گروه تقسیم شدند علاوه بر این بین هتروزیس و فاصله ژنتیکی تنها در صفات ارتفاع و طول پدانکل همبستگی مشاهده شد و در سایر صفات ارتباطی وجود نداشت. از آنجاییکه فاصله ژنتیکی بر اساس نشانگرهای RAPD به طور معنی داری با تظاهر هیبرید و هتروزیس در کلیه صفات همبستگی نداشت ، به نظر می رسد، این امکان وجود ندارد که با فاصله ژنتیکی بتوان تظاهر هیبرید آنها را پیش بینی کرد. در مقایسه بین متدهای مرفولوژیکی و مولکولی نیز مشاهده شد که الگوی نواری RAPD هیچ همسویی با صفات مرفولوژیک و زراعی نداشته است.

گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) یکی از گیاهانی است که سازگاری بالایی به خشکی دارد و برای کشت در مناطق خشک و نیمه خشک مناسب است. در این آزمایش تعداد 25 ژنوتیپ گلرنگ بهاره شامل ژنوتیپ های بومی ایرانی و ارقام خارجی در قالب یک طرح لاتیس ساده (5×5)، در سال زراعی 1384-1383 در منطقه کرج ارزیابی شدند. صفات مختلفی از جمله تعداد غوزه در بوته، تعداد دانه در غوزه، ارتفاع بوته، تعداد شاخه های فرعی، روز تا گلدهی، روز تا رسیدگی، درصد روغن، عملکرد دانه و روغن بررسی شد. نتایج نشان داد که بین ژنوتیپ ها از لحاظ همه صفات اختلاف معنی داری وجود دارد. بیشترین عملکرد دانه و روغن به I.L.111 و T.N.612-A تعلق داشت. عملکرد دانه با تعداد غوزه در بوته، تعداد شاخه های فرعی، روز تا گلدهی، بیوماس و عملکرد روغن همبستگی مثبت و معنی داری داشت. تجزیه کلاستر به روش وارد و فاصله اقلیدسی 25 ژنوتیپ را در سه کلاستر گروه بندی کرد.

اطلاعات اندک موجود در مورد تنوع قارچ Aacochyta rabiei یکی از مهمترین عوامل محدود کننده برنامه های اصلاحی برای مقاومت نسبت به بیماری برق زدگی نخود است. در این پژوهش تنوع ژنتیکی جمعیت این قارچ در ایران بررسی شده است. بدین منظور، 26 جدایه از 16 استان کشور انتخاب و تنوع ژنومی آنها با استفاده از روش RAPD ارزیابی شد. با به کارگیری 12 آغازگر تصادفی، الگوی باندی DNA جدایه ها تهیه شد، و بر این اساس تنوع ژنتیکی و فاصلة ژنتیکی بین جدایه ها محاسبه و روابط خویشاوندی آنها با استفاده از تجزیه خوشه ای تعیین گردید. نتایج نشان داد که روش RAPD ابزاری قوی برای تجزیه ژنومی جمعیت A.rabiei است. در میان آغازگرهای به کار برده شده 10 آغازگر پلیمورفیسم نشان دادند. براساس داده های به دست آمده، شاخص تنوع ژنتیکی جدایه ها 98 درصد برآورد شد، که نشان دهنده تنوع ژنتیکی زیاد این بیمارگر در ایران است. فاصله ژنتیکی بین جفت جدایه ها از 0/16 تا 0/61 متغیر بود. بیشترین فاصلة ژنتیکی بین جدایه های 20 و 22 (از استانهای قزوین و گلستان)، و کمترین فاصله بین جدایه های 12 و 26 (از استانهای مرکزی و مازندران) دیده شد. در سطح شباهت 90 درصد، کل جدایه ها در 22 گروه ژنوتیپی جداسازی و از حرف A تا V نامگذاری شدند. و نیز الگوی پراکنش آنها در ایران مشخص شد.

هدف: هدف از انجام این تحقیق بررسی کارایی نشانگر مولکولی‎ ISSR ‎در تمایز جمعیت های هندوانه مورد مطالعه ، تعیین میزان تشابه و ‏فاصله ژنتیکی جمعیت ها به منظور استفاده از پدیده هتروزیس و انتخاب والدین مناسب در برنامه های تولید بذر هیبرید هندوانه می باشد‎.‎ مواد و روش ها: در این تحقیق تنوع ژنتیکی 24 جمعیت مختلف هندوانه از سراسر ایران با استفاده از 10 پرایمر‎ ISSR ‎مورد بررسی قرار ‏گرفت‎.‎‏ استخراج ‏DNA‏ با استفاده از روش ‏CTAB‏ انجام گرفت. پس از انجام ‏PCR‏ امتیاز دهی داده های مولکولی به صورت صفر و یک ‏داده شد. شاخص های مرتبط با نشانگر شامل تعدادکل باندها، تعدادباندهای چندشکل، درصدچندشکلی، شاخص نشانگری‎ ( MI ) ‎، شاخص ‏قدرت تفکیک‎ ‎‏(‏RP‏)‏‎ ‎و محتوای اطلاعات چندشکلی(‏PIC‏)‏‎ ‎اندازه گیری شد. به منظور انجام تجزیه خوشه ای، از نرم افزار‎ NTSYS ‎و‎ Excel ‎و ‏به منظور تجزیه واریانس مولکولی و تجزیه به مختصات اصلی نیز از نرم افزار‎ GenALEx ‎استفاده شد‎.‎ نتایج: در این تحقیق در مجموع 202 باند تولید شد که از این تعداد 184 باند چندشکل بود. میانگین تعداد کل باند و باندهای چندشکل در ‏این مطالعه به ترتیب 2/20 و 4/18 به دست آمد. بیشترین درصد چندشکلی مربوط به آغازگر‎ ISSR6 ‎با 100 درصد و کمترین میزان ‏چندشکلی مربوط به آغازگر‎ ISSR5 ‎با 80 درصد بود. میانگین درصد چندشکلی در این مطالعه نیز 90/0 به دست آمد. مقدار شاخص‎ PIC ‎در ‏این تحقیق بین 26/0 تا 44/0 متغییر و میانگین‎ PIC ‎نیز 35/0 بود. پس از انجام تجزیه خوشه ای جمعیت های مورد مطالعه در سطح تشابه ‏‏55 درصد در پنج گروه قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس مولکولی و تجزیه به مختصات اصلی در جمعیت های مورد مطالعه نتایج ‏نشان داد 14 درصد از تنوع مربوط به بین جمعیت های مورد مطالعه و 86 درصد از تنوع مربوط به درون جمعیت های مورد مطالعه می باشد. ‏نتایج تجزیه به مختصات اصلی نیز نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای را تایید کرد‎ .‎ نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده نشانگر مولکولی‎ ISSR ‎کارایی لازم جهت تمایز جمعیت های مورد مطالعه را دارد و از طرفی با ‏توجه به تنوع ژنتیکی قابل ملاحظه بین و درون جمعیت های مورد مطالعه از ژنوتیپ‏های استفاده از شده در این تحقیق می توان به عنوان ‏جمعیت اولیه در برنامه های تولید بذر هیبرید هندوانه استفاده کرد و همچنین از جمعیت های فاریاب و میناب با توجه به اینکه بیشترین ‏فاصله ژنتیکی را داشتند به منظور استفاده از هتروزیس در پروژه های تولید بذر هیبرید هندوانه به عنوان والدین تلاقی می توان استفاده کرد.‏

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

به منظور تعیین میزان و الگوی تنوع ژنتیکی در ژرم پلاسم گیاه فسکیوی بلند، 38 اکوتیپ داخلی و خارجی (25 نمونه از ایران، 11 نمونه از مجارستان و دو نمونه از آمریکا و لهستان) جمع آوری یا تهیه شد. بذور این اکوتیپ ها ابتدا در گلخانه جوانه دار شده و نشاها پس از 3 ماه به مزرعه منتقل شدند. عملکرد و صفات مورفولوژیک در یک طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که از لحاظ کلیه صفات بین اکوتیپ های مورد مطالعه اختلاف آماری معنی دار وجود داشت. ضرایب تنوع ژنتیکی صفات از 66.5 برای صفت روز تا گرده افشانی تا 7.57 برای عملکرد علوفه متغیر بود که حاکی از وجود تنوع ژنتیکی گسترده در ژرم پلاسم این گیاه می باشد. صفات روز تا گرده افشانی، روز تا خوشه دهی و ارتفاع بوته بیشترین و قطر یقه و عرض برگ پرچم دارای کمترین وراثت پذیری عمومی بودند. همبستگی عملکرد علوفه با صفات روز تا ظهور خوشه و روز تا گرده افشانی منفی و با صفات ارتفاع بوته، تعداد ساقه و قطر یقه مثبت بود. همچنین صفات روز تا ظهور خوشه و روز تا گرده افشانی با تعداد ساقه و ارتفاع همبستگی منفی و معنی داری داشتند که نشان می دهد اکوتیپ های زودرس تر تعداد ساقه و ارتفاع بیشتری دارند و تاخیر در گلدهی باعث کاهش این صفات و در نتیجه کاهش عملکرد می گردد. تجزیه کلاستر توانست اکوتیپ ها را به لحاظ منشا جغرافیای دور، تاریخ بلوغ و عملکرد از همدیگر متمایز کند که نشانگر تاثیرگذاری تفاوت های اقلیمی و اکولوژیکی بر روند تکامل در مناطق مختلف می باشد. تنوع و فاصله ژنتیکی بالا برای اکثر صفات مورد بررسی، کارایی بالای روش های اصلاحی را در بهبود این صفات و صفات مرتبط با آنها نوید می دهد. همچنین اکوتیپ های دارای فاصله ژنتیکی زیاد می توانند در پروژه های اصلاحی بعدی نظیر انتخاب برای ایجاد واریته ترکیبی و نیز تشکیل جوامع نقشه یابی مورد استفاده قرار گیرند.